ابزار قالی بافی (قسمت یک)

ابزار قالی بافی (قسمت یک)

لوازم قالی بافی آزاد شایان

پنجه گرکی

در منطقه کردستان از نوعی دفه استفاده می‌شود که به آن پنجه گرگی گفته می‌شود. دفه ابزاری است همانند شانه که تیغه و دسته آن فلزی بوده و در یک راستا قرار دارند و جهت کوبیدن پودها در قالیهای ترک بافت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

قیچی(مقراض)

ابزاری است برای کوتاه کردن پرز ها پس از اتمام یک یا چند رج که توسط آن قیچی شده و همه سطح فرش یکسان می‌شود. باید دقت داشته باشیم که پرز های فرش متناسب با رج شمار آن باید دارای ارتفاع مناسبی باشد معمولاً بلندی پرزهای فرش به اندازه عرض ۳ گره آن فرش در کنار هم می باشد که به این ترتیب پرز فرش های درشت بافت بلند تر از پرز فرش های ظریف قیچی می شود.

این ابزار نیز چند نوع است:

یک) قیچی اصفهانی (لبه دار): در امتداد تیغه آن لبه‌های قرار دارد که مانع از کوتاهی بیش از حد پرزها می گردد.

دو) قیچی پشت بند دار: در مناطق فارس باف از این نوع وسیله استفاده می گردد که قیچی هایی است به صورت صاف که پشت تیغه آن یک نوار فلزی تعبیه گردیده این نوار دارای قطر های گوناگون می باشد که بر حسب رجشمار فرش و همچنین بافت فرش های برجسته در سطوح مختلف به تناسب استفاده می گردد استفاده از این قیچی بسیار ساده بوده و بافنده به راحتی می‌توانند از آن استفاده کند به حدی که اگر این کار را با مهارت انجام می‌گیرد فرش نیاز پرداخت با دستگاه را ندارد.

سه) قیچی تبریزی: در این نوع قیچی تیغه ها و دسته های قیچی در دو سطح قرار دارند که در فرش های درشت باف از قیچی های درشت با تیغه های ضخیم و در فرش های ریز باف از قیچی کوچک تر با تیغه های ظریف استفاده می گردد.

قشو

ابزار فلزی کوتاه و پهن شبیه به شانه است که قالی بافآن پس از بافت برای آنکه پشم های اضافی را بگیرند و گره‌ها خوب در جای خود قرار بگیرند با قشو از بیخ گره‌ها را در جهت خواب فرش می‌کشند. استفاده از این ابزار در اراک همدان و غیره رایج می باشد، در یزد برای پیش کشی پرزها و کوبیدن گره‌ها از وسیله‌ای استفاده می‌شود که از نظر شکل ظاهری با قشو متفاوت است و به آن بر پاکی گفته می‌شود و کار کردن با آن نیاز به مهارت بافنده دارد.

سیخ پودکشی

ابزاری است فلزی و ظریف که نوک آن قلاب داشته، حالت فنری و انعطاف پذیر دارد و کشیدن پود فرش به وسیله آن انجام می‌گیرد. سیخ پود کش در مناطق ترک بافت و داروهای بدون گوجی کاربرد دارد در قالی های فارسی عمل پودکشی به وسیله دست انجام می‌شود.

اندازه سیخ متغیر بوده و بستگی به اندازه فرش خریداری می گردد، به عنوان مثال در تابلوهای کوچک آموزشی از سیخ های ۳۰ سانتیمتری استفاده می گردد .

ابزار و وسایل قالی بافی که در مناطق مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد متفاوت است که در زیر دو نمونه مجموعه ابزار فارسی باف و ترکی باف را مشاهده می کنید.

ابزاربافت فارسی باف :

چاقو (کاردک)

قیچی فارسی بافت

دفتین (شانه, کرکیت)

ابزار بافت ترکی باف:

قلاب

سیه پود کش

دفه

قیچی(مقراض)

قشو(شانه_اره)